Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Micro-organismes: er zijn er een hoop die niets liever willen dan jou ziek maken. Gelukkig heb jij je immuunsysteem, dat hard zijn best doet om jou gezond te houden. Allereerst houdt je huid allerlei schadelijke stoffen tegen, samen met de slijmvliezen in je lichaamsopeningen. Zo worden bacteriën van je luchtwegen weggevoerd naar je keelholte, waar ze een spuugbad krijgen. Slurp! Als dit niet helpt, komt je aangeboren afweer in actie met verschillende typen witte bloedcellen. Enge indringers worden gewoon opgegeten door je fagocyten, en er zijn ook speciale eiwitten die bacteriën lekker lekprikken. De derde linie van je immuunsysteem is je verworven afweer die een specifieke ziekmaker signaleert. Deze wordt hardhandig aangepakt door je T-cellen, terwijl je B-cellen antistoffen aanmaken tegen de ongewenste indringer. Die antistoffen blijven bij je, waardoor deze ziekmaker voortaan geen kans meer maakt. Dan ben je dus immuun, oftewel ongevoelig! Voor die ziekte dan hè. Als jouw immuunsysteem aan het werk is, krijg jij vaak koorts. Dat is natuurlijk vervelend, maar het helpt wel om de ziekteverwekkers te bestrijden. Zo ben jij snel weer zo gezond als een vis. Wat een systeem!

Clipphanger

Clipphanger logo

Je lichaam heeft een bijzonder systeem om je te beschermen tegen allerlei ziekmakers: je immuunsysteem. Wanneer er indringers voor de deur staan, komen je huid, je slijmvliezen en je witte bloedcellen in actie.

Hoe werkt je immuunsysteem?

Klas 4/5/6

In 1917 wordt in Massachussetts een zekere John Fitzgerald Kennedy geboren. Na Harvard gaat hij bij de marine, hij voert het bevel over een motortorpedoboot, en daarna is het tijd voor de politiek. En vanaf dan gaat JFK zelf ook als een torpedo. Al op zijn 43ste wordt de charismatische Kennedy namens de Democratische Partij verkozen tot president van de VS. Hij wil een nieuwe start maken met Amerika, de economie een boost geven en ongelijkheid bestrijden. In het buitenland heeft hij te dealen met de oorlog in Vietnam en de Cubacrisis. Door te onderhandelen weet hij te voorkomen dat de Koude Oorlog een Hete wordt. Hij steekt de West-Berlijners een hart onder de riem, en hij heeft grootse plannen voor de Amerikaanse ruimtevaart. Ondertussen heeft hij ook nog tijd om regelmatig met diverse dames de bloemetjes buiten te zetten. Zijn eigen vrouw Jackie is erbij als JFK op 22 november 1963 een rondrit maakt door de stad Dallas. Dan wordt er geschoten. De jonge president overleeft de aanslag niet, maar veel van zijn dromen komen later wel uit.

Wanneer John Fitzgerald Kennedy in 1961 president wordt van de Verenigde Staten, heeft hij grote plannen voor het land: ongelijkheid bestrijden, een mens op de maan zetten en nog veel meer. Maar op 22 november 1963 wordt hij vermoord tijdens een rondrit door de stad Dallas.

Wie was John F. Kennedy?

Na de Tweede Wereldoorlog is Europa in tweeën gedeeld: in het Westen zijn de landen kapitalistisch, in het Oosten communistisch. De Oostbloklanden worden feitelijk bestuurd vanuit Moskou, en dat vinden de West-Europeanen niet zo’n veilig gevoel. Deze gespannen verhouding noemen we de Koude Oorlog. Om te voorkomen dat die overgaat in een echte oorlog, richten Amerika en West-Europa een clubje op: de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, oftewel de NAVO. Een belangrijke regel uit het NAVO-verdrag is artikel 5: een aanval op 1 land, wordt beschouwd als een aanval op alle landen. Alle andere NAVO-landen schieten dan letterlijk te hulp. De NAVO heeft zelf geen leger, maar kan een beroep doen op de legers van de lidstaten. Die beloven dan ook dat ze elk jaar een flink bedrag aan Defensie besteden, zodat ze niet halverwege zonder kogels komen te zitten. In de jaren 90 valt het Oostblok uit elkaar. Maar de NAVO blijft bestaan, en inmiddels zijn veel Oost-Europese landen ook lid geworden. De NAVO is er niet alleen meer voor militaire doeleinden, maar doet ook aan antipiraterijmissies en hulpverlening bij rampen. Hebben we aan die koude oorlog toch nog iets warms overgehouden.

De NAVO wordt na de Tweede Wereldoorlog opgericht door een aantal West-Europese landen en de VS. Aanvankelijk om het westen te beschermen tegen het communisme, tegenwoordig om in te grijpen bij rampen en oorlogen.

Wat is de NAVO?

De kleine Anton de Kom wordt in 1898 geboren in Paramaribo. Suriname is dan een kolonie van Nederland, en vader De Kom is zelfs nog geboren in slavernij. Geen wonder dat Anton al snel politiek actief wordt. Na zijn studie boekhouding emigreert Anton naar Nederland. Hij schrikt van het gebrek aan kennis over de geschiedenis van Suriname en de slavernij. Hij schrijft kritische artikelen en houdt lezingen, geïnspireerd door de strijd tegen racisme in de VS en de gelijkheidsidealen van het communisme. In de jaren 30 keert het gezin De Kom terug naar Suriname. Anton begint een adviesbureau, maar zijn activiteiten worden niet gewaardeerd door de autoriteiten. Hij wordt vastgezet -onder groot protest van de Surinamers- en uiteindelijk weer verbannen naar Nederland. Die route kent-ie inmiddels. In 1934 verschijnt Wij Slaven Van Suriname, het eerste geschiedenisboek over Suriname, door een Surinamer. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt gaat De Kom in het verzet. Hij wordt gearresteerd en overlijdt vlak voor het eind van de oorlog in een concentratiekamp. Tot op de dag van vandaag is Anton de Kom een inspiratiebron voor activisten die opkomen voor emancipatie en gelijkheid.

Anton de Kom is een Surinaamse schrijver, activist en verzetsheld. Tijdens zijn leven strijdt hij tegen onrecht en ongelijkheid. Ook schrijft hij een boek over de geschiedenis van Suriname. Hij overlijdt tijdens de Tweede Wereldoorlog in een concentratiekamp.

Wie was Anton de Kom?

Van oudsher geloven katholieken dat je ziel na je dood naar 1 van deze drie bestemmingen gaat: de hel voor de slechteriken, de hemel voor de toppertjes en het vagevuur voor de rest. In het vagevuur word je gezuiverd en levende mensen kunnen een handje helpen door fanatiek voor jou te bidden, zodat jij kunt promoveren naar het hemelse paradijs. Holy moly!

Zo’n 1000 jaar geleden wordt er in een klooster in Frankrijk de 2de november aangewezen om die al zielige zielen te herdenken. Eeuwen later heerst in Europa een ware pestepidemie, en veel overledenen komen terecht in anonieme (massa)graven. Om te zorgen dat ook zij nog een kansje maken op een ticket voor de hemel, wordt vanaf die tijd overal op 2 november gebeden voor de gedachtenis aller zielen.

Die tweede november is niet willekeurig gekozen. De dag ervoor is Allerheiligen. In Mexico vieren ze op deze beide dagen de Dia de Muertos. En tegenwoordig doen wij weer een dag eerder ook massaal mee aan Halloween. Er is in deze dagen dus bijna niet te ontkomen aan mensen die overleden zijn. Of je nou gelooft of niet. Muhahahaaaa!

Op 2 november herdenken veel mensen hun overleden dierbaren. Allerzielen is door de katholieke kerk bedacht om overledenen vanuit het vagevuur naar het hemelse paradijs te helpen door te bidden.

Wat is Allerzielen?

Een trauma, dat is bijvoorbeeld een ongeluk, een overval of iets anders heftigs. En dat kan je wereld helemaal op z’n kop zetten. In de meeste gevallen ebt dat gevoel na een tijdje weer weg, maar sommige mensen blijven last houden, of krijgen jaren later nog klachten. In dat geval spreken we van PTSS oftewel ‘posttraumatische stressstoornis’. ‘Posttraumatisch’ betekent ‘na een trauma’, het heeft dus niks te maken met brievenbuspost maar kan wel erg vervelend zijn. 

Kenmerken van PTSS zijn herbelevingen van het trauma, en angst en verdriet als je erover praat. Neerslachtigheid, concentratieproblemen en slaapproblemen liggen op de loer. Hierdoor kun je last krijgen van woede-uitbarstingen, negatieve ideeën over jezelf en misschien wil je jezelf wel pijn doen. Tijd om de hulpverlening in te schakelen!

PTSS kan namelijk behandeld worden met verschillende therapieën. Die zijn erop gericht om je trauma uit te diepen, en  je gevoelens erbij te veranderen. Zo kom je van PTSS hopelijk weer een keertje uit de stress.

Als je iets heftigs meemaakt, kan dat grote gevolgen hebben voor je mentale gezondheid. Zo kun je last krijgen van PTSS, een posttraumatische stressstoornis. Hoe herken je PTSS en hoe is het te behandelen?

Wat is PTSS?

Al eeuwenlang hebben mensen met macht de neiging die macht te misbruiken. Dat kan anders, vindt de Franse filosoof Charles baron de Montesquieu. In 1748 schrijft hij een boek waarin hij een nieuw systeem voorstelt: de trias politica. Oftewel de Scheiding der Machten. De 3 machten van Montesquieu zijn de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Als die nou een beetje in evenwicht blijven, kan niemand te veel macht krijgen en kunnen de burgers leven in vrijheid en zekerheid, zonder slapeloze machten eh nachten.

De ideeën van Montesquieu hebben wereldwijd veel invloed gehad. Ook in Nederland, met de grondwet van 1848. Al zit er hier wel een eigen sausje overheen. In ons huidige systeem ligt de wetgevende macht bij het parlement en de regering. Hier worden wetsvoorstellen bedacht en gecontroleerd. De uitvoerende macht ligt bij, daar is ie weer, de Regering. De rechterlijke macht bestaat uit de rechters en het Openbaar Ministerie, dat is geen ministerie, maar het valt wel onder de minister van Justitie. Hmmm… Niet echt een scheiding der machten, misschien eerder een spreiding der machten. De trias… politica.. light?

De Nederlandse democratie bestaat uit drie machten: de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Dit systeem is bedacht door de Franse filosoof Montesquieu, om te voorkomen dat iemand te veel macht krijgt.

Wat is de trias politica?

Methaan is een gas dat al sinds jaar en dag voorkomt in onze atmosfeer. Het wordt op natuurlijke wijze geproduceerd door microben bij de afbraak van dode planten in moerassen, vuilnisbelten, rijstvelden en de maag en darmen van koeien. Ook bij de productie en het gebruik van aardgas en andere fossiele brandstoffen komt megaveel methaan vrij. Daar moeten we iets aan doen, en wel methaan eh meteen. Want methaan is, net als CO2, een broeikasgas: eenmaal in de atmosfeer zorgt het voor de opwarming van de aarde. Wetenschappers zijn bang dat hierdoor de permafrost ontdooit. Gevolg: nog meer methaan. Maar in tegenstelling tot CO2 verdwijnt methaan vrij snel uit de atmosfeer. Het verminderen van onze methaanuitstoot is dus een grote stap naar een cooler klimaat. Daarom moet bijvoorbeeld de energiesector aan de slag om lekkage van methaan te voorkomen. We kunnen vuilnisbelten afdekken om methaan op te vangen, zodat we daarop kunnen koken. Jij kan zelf minder vlees en zuivel eten. En in de landbouw wordt gewerkt aan speciaal veevoer, waardoor die lieve koeien minder methaan uitstoten. Wat een scheetje hè?

Methaan is net als CO2 een broeikasgas dat van nature voorkomt in onze atmosfeer. Maar onze koeien, vuilnisbelten en energiesector stoten zoveel methaan uit dat de aarde steeds verder opwarmt. Hoe kunnen we onze methaanuitstoot verminderen?

Wat is methaan?

‘Consent’ is een Engels woord en betekent eigenlijk gewoon ‘toestemming’. Toestemming om iets bij iemand te doen, bijvoorbeeld een zoen. De een vraagt consent, de ander geeft consent, we hebben consent! Kom maar op met die zoen. Aan consent zijn wel wat voorwaarden verbonden: consent moet vrij gegeven worden, dus zonder druk, drank of drugs. Als iemand niet meer goed kan oordelen, is er sowieso geen consent. Degene die consent geeft, moet er ook zin in hebben. Twijfel betekent geen consent, en wie zwijgt stemt niet toe! Consent voor een zoen op de wang, betekent niet dat je tong opeens op onderzoek uit mag. Gebruik die tong liever om consent te vragen voor wat je van plan bent. Toch geen zin meer? Dan mag je altijd je consent intrekken en stoppen, en de ander gaat dan niet lopen zeuren. Nee, mondje dicht! Door consent te vragen respecteer je elkaars grenzen. En dat wil je toch, zeker bij iemand die je leuk vindt!

Seks, zoenen of elkaar aanraken is alleen leuk als beide partijen ermee instemmen. Dat noem je consent. Zo respecteer je elkaars grenzen. 

Wat is consent?

Met de term ‘fossielen’ bedoelen we resten van dieren of planten die op natuurlijke wijze bewaard zijn gebleven. Dus niet je leraar aardrijkskunde want die leeft nog - een beetje. Elk overleden dier wil natuurlijk dolgraag een fossiel worden. Om dat te bereiken moet het kadaver heel snel bedekt raken met bijvoorbeeld een laag zand of klei. De ‘weke delen’ van het dier vergaan al snel, maar de botten die overblijven hebben een mooie toekomst. Door de aanvoer van allerlei mineralen, raken deze botten langzaam versteend. En dan bedoel ik ook laaaaangzaaaaaam… het duurt miljoenen of zelfs miljarden jaren, wanneer er allerlei aardlagen bovenop komen. Het Latijnse woord ‘fossilis’ betekent dan ook ‘opgegraven’. Als je op fossielenjacht gaat neem je dus in elk geval een schepje en houweeltje mee.

Naast verstenen zijn er nog andere manieren van fossiliseren. Een afdruk van een blaadje, een superklein insect gevangen in barnsteen of een complete mammoet in het ijs. Deze fascinerende fossielen geven ons een kijkje in het verleden van het leven.  Als je ook houdt van diepgravend onderzoek, kan je er je beroep van maken. Dan word je paleontoloog, en mag je de hele dag met fossielen pielen.

Resten van dieren of planten die op natuurlijke wijze bewaard zijn gebleven, noem je fossielen. Deze fossielen geven ons een fascinerend kijkje in het verleden.

Wat zijn fossielen?

Ingewikkelde tijden maken veel mensen onzeker. Antwoorden zijn te vinden bij de wetenschap, maar da’s ook weer lastig. Al zoekende kan je uitkomen bij een ‘complottheorie’, bijvoorbeeld: de maanlanding is in scène gezet en in Pino zit een hele andere vogel. En daar hoor je niks over in de media!

Volgens de meeste complottheorieën is er een kleine groep mensen die op oneerlijke wijze de samenleving manipuleert. Vroeger ging dat over heksen. Tegenwoordig over rijkaards die ons willen injecteren met nanorobots. Zo’n onzinverhaal is voor sommige mensen toch erg bevredigend. Ze vinden steun bij anderen die ook zo ‘denken’. En de algoritmes werken mee. Als je 1 filmpje hebt gekeken waarin iemand beweert dat de aarde plat is, krijg je d’r nog veel meer te zien, en uiteindelijk ben je zelf helemaal platge…praat.

Gelukkig is het mogelijk om weer uit je complotbubbel te komen. Als je informatie krijgt, check dan even de afzender: is het een betrouwbaar medium, of weer een hersenwind van ‘professor’ W. Appie? Gebruik verschillende bronnen, zodat je breed geïnformeerd bent. En kijk vooral de Clipphanger, die wordt altijd gecheckt door onze hoofdredacteur, Elvis ‘The Lizard’ Kennedy.

Als je op zoek bent naar antwoorden op ingewikkelde vragen, kun je uitkomen bij een complottheorie. Zulke ideeën zijn op weinig gebaseerd, maar voor veel mensen zijn ze toch aantrekkelijk. En door algoritmes is het moeilijk om uit je complotbubbel te komen.

Wat is een complottheorie?

In 1638 krijgen Anna van Oostenrijk en Koning Lodewijk XIII van Frankrijk een kleine Lodewijk. 5 jaar later al overlijdt pappa en dus wordt de kleuter gekroond tot Koning Lodewijk XIV. De zaken worden waargenomen door zijn moeder en een minister, waardoor petit Louis kan zich concentreren op opgroeien en dansen. Als puber speelt hij in een balletvoorstelling de rol van de Zon, en dat brengt hem op een ideetje…

In 1661 neemt Lodewijk de macht over. Zijn troon staat in het Paleis van Versailles, dat hij laat verbouwen tot het mooiste paleis van Europa. Hier geeft ie ook voorstellingen en feesten met de zonnekoning als stralend middelpunt. Hij is ervan overtuigd dat hij is aangesteld door God zelf, en hij houdt niet van tegenspraak. Hij voert oorlogen tegen Nederland, Spanje en de rest van Europa. Tussendoor weet-ie ook nog meer dan 20 kinderen te maken bij zijn echtgenote en allerlei andere dames. Mon dieu!

Na een recordperiode van 72 jaar op de troon overlijdt Lodewijk in 1715. Hij wordt gebalsemd en opgebaard in zijn Versailles. Zo blijft hij ook na zijn dood het zonnetje in huis.

De Franse koning Lodewijk XIV zit maar liefst 72 jaar op de troon. Hij noemt zichzelf de zonnekoning, woont in een schitterend paleis en voert allerlei oorlogen in Europa.

Wie was Lodewijk XIV?

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos