Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Als jij opeens pijn krijgt in je buik, verhoging en een ziek gevoel, diarree of obstipatie, dan heb je misschien wel een blindedarmontsteking. Da’s gek genoeg geen ontsteking van je blindedarm zelf, maar van het wormvormig aanhangsel, oftewel: de appendix. Het heet dan ook wel appendicitis, omdat je appendix ziek is. Snel naar de huisarts, die handmatig je buik onderzoekt. Als het mis is ga je naar het ziekenhuis voor een bloedonderzoek, een echo en misschien een CT-scan. Soms kan de ontsteking behandeld worden met antibiotica. Maar meestal is het oordeel: eruit ermee! Tijdens een kijkoperatie worden er gaatjes gemaakt in de buikwand. Met een cameraatje wordt de boosdoener opgesnord, waarna de arme darm kan worden verwijderd. Je houdt alleen een klein litteken over, en de warme herinneringen. Maar kan je die blindedarm eigenlijk wel missen? Je appendix speelt een kleine rol in je immuunsysteem, maar je kan ook best zonder. Het is gevaarlijker om appendicitis niet te behandelen. Dat kan namelijk leiden tot een geperforeerde darm, waarbij de inhoud in je buikholte terechtkomt. Dan toch liever maar naar de dokter!

Clipphanger

Clipphanger logo

De meeste buikpijn gaat vanzelf weer over, maar als je een blindedarmontsteking hebt, moet je vaak meteen geopereerd worden. Het wormvormig aanhangsel wordt verwijderd, waarna jij met een klein litteken weer naar huis kan.

Wat is een blindedarmontsteking?

Klas 4/5/6

Als je in een boekwinkel komt, zie je daar vaak ook een kast met het opschrift Literatuur. Daar vind je de hele literatuurgeschiedenis van de middeleeuwen tot vandaag, met allerlei lekker dikke romans en lekker dunne  dichtbundels. Maar wie bepaalt eigenlijk wat er in die kast gaat? ‘Literatuur’ is geen ‘genre’, zoals ‘thrillers’ of ‘humor’. Het is eerder een soort keurmerk, voor schrijfsels die de lezer aan het denken zetten. Kijk maar even mee naar de Literaire Ladder. Als je tijdens het lezen alleen maar denkt: hoe zou het aflopen, dan is het niet zo literair. Als je door een tekst ook gaat nadenken over je eigen handelen, gaan we al de Literaire Ladder op. Klimmen we verder, dan komen we bij gedichten of boeken die allerlei mooie dwarsverbanden leggen met kunst, literatuur of filosofie. En als je denkt: ‘Waar gaat dit over?’ Dan is het superliteratuur! Of misschien wel gewoon: supershit. Of een boek wel of niet ‘literair’ is, daar kan je dus over discussiëren. Bijvoorbeeld met je docent Nederlands, als je gaat lezen voor de Lijst. Zet ‘m er gewoon op hoor, je favoriete literatuur.

Waarom is die ene thriller geen literatuur en dat ingewikkelde boek wel? De definitie van literatuur verandert met de tijd. Maar over het algemeen zet literatuur je aan het denken over jezelf en de wereld.  

Wat is literatuur?

Je lichaam is voortdurend bezig om zichzelf te vernieuwen. Kijk maar eens naar je huid. Die krijgt van alles te verduren, en daarom moeten de huidcellen vervangen worden. Dat gebeurt voortdurend door middel van celdeling oftewel mitose. Daar gaan we! Alle informatie in de cel zit gevangen in je DNA. Voordat een cel gaat delen, wordt er van elk chromosoom een kopie gemaakt, zodat nu elk chromosoom bestaat uit 2 zogenaamde ‘chromatiden’. Het DNA wordt heel strak opgevouwen, waardoor alle 46 chromosomen los komen te liggen. De chromosomen worden korter en dikker. Het beschermende velletje om de celkern wordt afgebroken, en er groeien een soort trekdraden. Die trekken de chromatidenpaartjes uit elkaar, elk naar 1 kant van de cel. Zo krijgt elke kant van de cel een complete set chromosomen. Als de trekdraden wegvallen, is er plek voor een nieuw velletje, en dan is het… showtime! De cel wordt stevig ingesnoerd, die riem wordt aangetrokken totdat er (plopperdeplop) 2 precies dezelfde cellen zijn. Als dat maar vaak genoeg gebeurt is jouw huidje weer klaar voor de toekomst! Waar je ook bent, misschien zelfs wel… in een gedeelde cel.

De cellen in je lichaam worden voortdurend vernieuwd. Dat proces heet mitose. Je chromosomen worden eerst gekopieerd, en daarna kan het delen van de cellen beginnen!

Wat is mitose?

Als jouw vriendin Wendy veel weet, kan je zeggen: “Hé daar is Wendy, die heeft nog meer feitjes dan Wikipedia.” Dat is een gewone vergelijking. Saahaai! Als je het wat mooier wilt maken, en vooral wat beeldender, dan gebruik je een metafoor. “Hé, daar hebben we onze wandelende Wikipedia!” Het woord ‘metafoor’ komt uit het Grieks en betekent zoiets als ‘overdracht van betekenis’. Als jij een metafoor gebruikt, is het wel handig als die betekenis een beetje duidelijk is. Als je Erik omschrijft als een ‘struikelende ezel’ is het wel duidelijk dat-ie een domoor is, maar wat zou iemand bedoelen met eh… ‘huppelende axolotl’? Een goeie metafoor prikkelt de verbeelding. Je kan hem ook gebruiken om iets duidelijk te maken: zoals het beeld van een fabriekje, om de werking van het lichaam weer te geven. Of een computer als metafoor voor je bovenkamer en da’s dan weer een metafoor voor je hersenen. Dit soort metaforen gebruiken wij van Clipphanger ook aan de lopende band. En dat is helaas geen metafoor!

Met een metafoor kun je iets op een prikkelende manier duidelijk maken. In plaats van zeggen dat Wendy veel weet, noem je haar een wandelende Wikipedia. Door die grappige metafoor snapt iedereen meteen wat je bedoelt.

Wat is een metafoor?

De eerste universiteit van Nederland wordt in 1575 opgericht in Leiden. Al snel gaan de studenten zich verenigen in allerlei clubjes. Die zijn er niet alleen om samen te blokken, maar ook om af en toe lekker te knokken. Als dat allemaal uit de hand loopt, wordt zo’n clubje verboden, en begint het na een tijdje allemaal weer opnieuw. Eeuwenlang is studeren alleen weggelegd voor de elite. De studentenclubjes willen zich onderscheiden van de ‘gewone’ burgers. Nieuwelingen worden uitgedaagd om zich ‘te bewijzen’. Ze moeten betalen voor de drank van de ouderejaars, worden getest op hun kennis, en soms kaalgeschoren of dronken gevoerd. Zo’n ontgroening is een overgangsritueel. Het is een manier om je als groep af te zetten tegen de autoriteiten. En het moet zorgen voor een groepsgevoel, want als je samen door bergen rottend vlees moet kruipen, dan ben je daarna ‘vrienden voor het leven’. Maar eerst even: overgeven. Ook in onze tijd gaan ontgroeningen regelmatig te ver. De zogenaamde ‘feuten’ krijgen te veel drank naar binnen, moeten allerlei smerige dingen doen en worden lichamelijk en geestelijk vernederd. Hè, gezellig!

Als je bij een studentenvereniging wil horen, moet je vaak eerst een ontgroening doorstaan. Daar horen allerlei rituelen bij die niet altijd even fris zijn en soms slecht aflopen.

Wat is een ontgroening?

Aardgas is een energiebron uit een ver en vooral diep verleden. Ooit ontstaan uit dode planten en dieren. In de loop der tijd zijn die resten samengeperst. Daaruit zijn bruinkool en steenkool ontstaan. Als die steenkool onder druk komt, komt er weer aardgas vrij. Dat gas is licht, wil naar boven, maar wordt tegengehouden door de aardlagen. En dan is het boren geblazen! In de 20e eeuw worden onder Nederland enorme gasbellen ontdekt. Dat gas komt van pas, om te koken en de huizen lekker warm te stoken. Gas komt bijna gratis uit de grond én is makkelijk te transporteren. Maar er komen ook allerlei nadelen aan de oppervlakte. Bij de verbranding komt CO2 vrij en o ja, het boren op 3 tot 4 kilometer diepte, zorgt voor aardbevingen in Groningen. Tijd om de gaskraan weer dicht te draaien. Ons land moet in 2050 ‘van het gas af’ zijn. Onze huizen worden dan verwarmd met een warmtepomp, of misschien wel met kernenergie. En als dat nou niet werkt, kan je altijd nog rekenen op de gasproductie van je huisdier. Pffffrt!

Gas komt bijna gratis uit de grond. Het is een fossiele brandstof en niet al te best voor het milieu. Daarom wordt de gaskraan langzaam dichtgedraaid en stappen we over op duurzamere vormen van energie.

Wat is aardgas?

Sinds de uitvinding van het vliegtuig wordt er elk jaar weer meer gevlogen. Ons eigen Schiphol lijkt tegenwoordig wel een bijenkorf. Da’s goed nieuws voor mensen die goedkoop ver weg willen, maar minder leuk voor het milieu: fossiele brandstoffen raken op, je stoot tonnen CO2 uit, ultrafijnstof maakt de lucht vuiler en omwonenden vinden al dat geronk nou weer niet ultrafijn. ‘Vliegschaamte’ is de speciale term voor het gevoel dat jou bekruipt als je weer ‘s in de rij staat voor de balie voor een weekendje Bali. Balen! Veel mensen vinden dat er best wat minder gevlogen mag worden - vooral door andere mensen. Ze vinden dan ook dat vliegen wel wat duurder mag worden. Zelf kan je ook wat doen aan je vliegschaamte. Kies voor een bestemming dichter bij huis: de zon is toch hetzelfde. Laat het vliegtuig een keer staan, en reis per trein of bus. En de ultieme tip: ga eens wat langer op reis. Zo heb je meer vakantieplezier per gereisde kilometer. Schaam je je nou nog steeds? Gewoon nog even lekker in de zon blijven zitten, dan zie je daar niks meer van.

Het vliegtuig pakken voor een vakantie of stedentrip is makkelijk en goedkoop. Maar het milieu wordt niet blij van alle CO2 en fijnstof die jouw vlucht veroorzaakt. Steeds meer mensen zijn zich daar bewust van en gaan op zoek naar alternatieve manieren om te reizen.

Wat is vliegschaamte?

Je lichaam komt op verschillende manieren aan energie: uit eiwitten, vetten, en ook KOOLHYDRATEN. Die zitten in allerlei voedingsmiddelen zoals brood, aardappels, rijst, pasta maar ook in bonen, melk, fruit, snoep en jippie de pippie: een lekker chippie. Koolhydraten zijn te onderscheiden in suiker, zetmeel en vezels. Suikers gaan vrijwel meteen je bloedbaan in als bloedsuiker. Dit wordt verbrand door je weefsels. En hierbij ontstaat energie voor jouw lichaam. Zetmeel heeft eerst nog even een zetje nodig. In je darmen wordt zetmeel omgezet in glucose. Zo zorgt het voor een langduriger afgave van energie. En als derde koolhydraat de o zo belangrijke vezels. Die verlagen je cholesterol, geven een lekker vol gevoel én ze helpen je darmen een handje. Pfffffrt! Sommige koolhydraten zijn beter dan andere. Gezondere keuzes zijn volkorenbrood, havermout, groente en fruit. Eh, mag ik een portie volkoren havermoutfruitfriet?

Koolhydraten zitten vol met energie voor je lichaam. Ze zitten bijvoorbeeld in brood, aardappels, rijst en pasta. Een prima energiebron, zolang je je koolhydraten uit gezonde producten haalt, en niet alleen uit snoep of wit brood.

Wat zijn koolhydraten?

Onze mooie maatschappij is ontzettend divers. Toch kan het gebeuren dat er groepen tegenover elkaar komen te staan. Als de tegenstellingen tussen die ‘polen’ steeds groter worden, noem je dat ‘polarisatie’, en dat rijmt op frustratie én confrontatie. Het verschil tussen de polen kan ‘m zitten in welvaart, opleiding, politieke kleur - of een specifiek onderwerp zoals vaccineren, stikstof of bananen. De twee uitgesproken polen laten steeds meer van zich horen, waardoor het ‘stille midden’ zich gedwongen voelt om een kant te kiezen. En als je dat gedaan hebt, kom je ook nog eens in een filterbubbel: op de socials hoor je alleen nog je eigen mening terug. En voor je tot 10 kan tellen, is het rellen. Polarisatie wordt vaak als negatief gezien: het drijft mensen uit elkaar, kweekt wantrouwen en maakt het moeilijker om compromissen te sluiten. Maar veel sociale veranderingen zijn juist door polarisatie tot stand gekomen. Denk aan vrouwenrechten, afschaffing van de slavernij, en de verplichting om minstens 1 banaan per dag te eten. Banaandrammer!

Je hoort steeds vaker dat de maatschappij polariseert: groepen met verschillende meningen komen tegenover elkaar te staan. Vaak gaat dat over ingewikkelde onderwerpen, zoals vaccineren of stikstof. Maar polarisatie is niet altijd negatief.

Wat is polarisatie?

In 1927 wordt in Haarlem de kleine Harry Mulisch geboren. Als hij 9 is, gaan zijn ouders uit elkaar, en een paar jaar later breekt de oorlog uit. Harry’s moeder is joods, maar zijn vader werkt samen met de Duitsers. Later zal hij daarover zeggen: ik bén de Tweede Wereldoorlog. Op school spijbelt Harry veel. Hij rommelt liever met zijn scheikundedoos en meisjes, tot hij dit ontdekt: hij is een schrijver. Met zijn debuut (Archibald Strohalm) wint hij gelijk een dikke prijs. En dan is de beer los. In het Stenen Bruidsbed schrijft hij over de vernietigingen van de Tweede Wereldoorlog. Zijn boek De Aanslag wordt verfilmd, net als de bestseller Twee Vrouwen. In 1992 publiceert hij De Ontdekking van de Hemel, volgens sommigen zijn belangrijkste boek, en in elk geval een dik boek. In zijn werk combineert Mulisch op onnavolgbare wijze mythologie, filosofie en psychologie. Hij ontvangt zo’n beetje alle literaire prijzen die er zijn, behalve de Nobelprijs. In 2010 overlijdt hij, 83-jaar oud. Tijdens zijn uitvaart verschijnt spontaan een regenboog. Dan ben je een hele grote.

Schrijver Harry Mulisch wordt gezien als een van de grootste schrijvers die Nederland ooit gekend heeft. Met zijn boeken won hij veel literaire prijzen. En dikke kans dat zijn boeken De aanslag, Twee vrouwen en De ontdekking van de hemel ook op jouw literatuurlijst staan.

Wie was Harry Mulisch?

Een recht en regelmatig gebit is mooi, is goed schoon te houden, het kauwt lekker, en het praat ook makkelijk - maar niet tegelijkertijd. Als jouw tanden nou schots en scheef staan, mag je naar de orthodontist. Da’s krom Grieks voor rechte-tanden-maker. Hopen dat die een gaatje heeft (in d’r agenda). Bij de ortho mag je eerst op de foto. Even lachen! Dan wordt een plan van aanpak gemaakt. De ortho kan ‘kiezen’ uit verschillende soorten beugels. De slotjesbeugel, buitenboordbeugel en zelfs een onzichtbare beugel - als ze die kan vinden. De werking is hetzelfde: de beugel oefent druk uit op je tanden en kiezen waardoor ze geleidelijk aan, rechter gaan staan. Kijk ze gaan! Dat kan éven duren: gemiddeld zo’n 2 jaar. En je moet regelmatig terugkomen om je beugel bij te laten stellen. Dat kan je wel even voelen, maar het is voor de goede zaak. Na afloop van de beugelbehandeling wordt er vaak een spalkje achter de voortanden geplaatst om te zorgen dat de hele boel netjes op z’n plekkie blijft. En dan is jouw gebit voor de rest van je leven om te zoenen!

Bijna de helft van de jongeren in Nederland draagt een tijdje een beugel. Door een beugel kunnen scheve tanden en kiezen gecorrigeerd worden en krijg je een rechter en gezonder gebit. De orthodontist kan je daarbij helpen.

Hoe werkt een beugel?

69 jaar voor 0 wordt de kleine Cleopatra VII Philopator geboren. Haar vader is de farao van het grote en machtige Egypte. Na zijn dood komen de 18-jarige Cleopatra en haar broertje Ptolemaeus XIII op de troon. Dat zit een beetje krap, en na een machtsstrijd krijgt broerlief de troon in handen. In die tijd trekken de Romeinen onder leiding van Caesar naar Egypte. Hij matcht wel met Cleopatra en ze krijgen een zoon, Caesarion. Als de Romeinen vervolgens Ptolemaeus in de Nijl gooien, is de macht weer voor grote zus Cleo. Aan het liefdesgeluk komt een einde wanneer Caesar wordt vermoord. Cleopatra trouwt opnieuw, ditmaal met de Romein Antonius. Door Rome wordt ze dan tot vijand bestempeld en Egypte krijgt een oorlogsverklaring aan z’n broek. Wanneer haar echtgenoot naar Rome vertrekt om zelfmoord te plegen, probeert Cleopatra haar Romeinse tegenstander Octavianus in te palmen. Die wil haar wel hebben, maar als slaaf, en da’s niks voor het luxepaardje Cleopatra. Met behulp van een slang beneemt ze zichzelf het leven. Haar graf is nooit gevonden, dus misschien… kom je d’r nog ‘s tegen, onze Cleopatraaaaaa!

Cleopatra is een van de machtigste vrouwen uit de geschiedenis. Op haar 18e wordt ze al farao van Egypte. Ze trouwt met de Romeinse leider Caesar, maar krijgt het later aan de stok met het Romeinse Rijk.

Wie was Cleopatra?

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos