Name: Periodiek systeem
Uploaded: 2009-10-05T22:00:00+02:00
Duration: 2 min 50 s
Description: Scheikunde lijkt soms net toveren. Toch zijn er ook in deze wetenschap duidelijke wetten.

Klas 4/5/6

Van lood goud maken. Je zou kunnen zeggen, dat scheikunde is ontstaan doordat mensen dat gingen proberen. En eigenlijk is dat ook helemaal niet zo’n gek idee, want lood en goud staan behoorlijk dicht bij elkaar in het Periodiek Systeem van de Elementen. Iedereen heeft zo’n tabel wel eens zien hangen in het scheikundelokaal, maar wat is dat nou precies? 
Om dat te begrijpen gaan we terug in de tijd. In de Oudheid is men er heilig van overtuigd, dat alles is opgebouwd uit een combinatie van water, lucht, vuur, aarde en ether. En eeuwenlang wordt hier niet aan getwijfeld. Maar in de 18de eeuw ontdekt de Fransman Lavoisier dat dit niet klopt. Hij ontdekt namelijk, dat water is op te splitsen in nog kleinere elementen, namelijk in waterstof en zuurstof. En hetzelfde geldt voor lucht, dat blijkt op te splitsen in zuurstof en stikstof. En hiermee is het bestaan van de elementen als bouwstenen van de wereld bewezen. 
In 1869, een eeuw later dus, heeft de Russische wetenschapper Mendelejev een bijzondere droom: hij droomt over een tabel met daarin alle elementen. En die nacht is het Periodiek Systeem geboren. Een tabel die alle verschillende elementen ofwel atomen rangschikt. Je kunt het vergelijken met het alfabet: zoals je met die 26 letters alle 5 miljoen Nederlandse woorden kunt maken, zo kun je met de pakweg 100 elementen uit het Periodiek Systeem alle 20 miljoen soorten moleculen maken. Je kunt met deze elementen dus alle materie bouwen. 
Het Periodiek Systeem is dus eigenlijk het alfabet voor ons hele universum. Neem bijvoorbeeld water: ik zou schrijven “w a t e r”, maar scheikundigen schrijven H2O, want dat molecuul bestaat uit waterstof, H, en zuurstof, O. En om precies te zijn uit twee atomen waterstof en één atoom zuurstof. En de vergelijking met het alfabet gaat overigens nog verder, want net zoals letters in woorden kun je atomen niet in een willekeurige volgorde achter elkaar plakken. 
In zijn tabel heeft Mendelejev de elementen met oplopende massa naast elkaar gezet, ze worden dus steeds zwaarder. En dat is nog niet alles: hij heeft de tabel zo gemaakt, dat elementen met dezelfde eigenschappen precies onder elkaar terecht zijn gekomen. En dit noemen we “groepen”. Het bijzondere is ook, dat het Periodiek Systeem niet alleen beschrijvend, maar ook voorspellend werkt. Je kunt dus aan de hand van de tabel voorspellen of en zo ja, hoe bepaalde elementen met elkaar zullen reageren. Van lood goud maken: dat kunnen we inmiddels! Alleen we doen het niet zo vaak en waarom? Tja, omdat het meer geld kost dan dat het goud oplevert. Maar het kan dus wel.

Het wordt gezien als het begin van onze Nederlandse democratie: de Grondwet! Hij wordt in 1848 geschreven door Thorbecke en ondertekend door Koning Willem II. Door de Grondwet neemt de macht van de koning af en komt er meer macht voor het kabinet. In de tussentijd is de Grondwet al meerdere keren gewijzigd en zijn er nieuwe rechten en wetten toegevoegd.

Quiz over de belangrijkste wet van Nederland

Wat weet jij over de Grondwet?

Periodiek systeem

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

De wonderlijke wereld van natuurwetenschap en technologie. Presentatie: Michiel Huisman.

Header betacanon

De bètacanon

Scheikunde lijkt soms net toveren. Toch zijn er ook in deze wetenschap duidelijke wetten.

Scheikunde

Letters die de materie vormen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.