PO aardrijkskunde

Natuur en techniek PO

Geschiedenis PO

Sport PO

Engels PO

Taal en spelling po

Kunst PO

Mens en maatschappij PO

Rekenen PO

Jeugdjournaal dinsdag 16 december

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Het Jeugdjournaal in de ochtend met nieuws over twee tophandbalsters, jullie nieuws van het jaar en de nieuwe betekenis van het woord hallucineren door chatbots.

Nieuws over handbalsters en het nieuws van het jaar

Kijk, hier hebben we ze. Gluten. Met het blote oog kan je ze niet zien, maar ze zitten in heel veel lekkere dingen, in pasta, koekjes, cake, pizza en in brood. Daarom ben ik hier bij de bakker. Hey Sander, hoi, je bent al bezig? Ja dat klopt. En jullie bakken hier elke dag zo'n 400 broden? 400 broden bakken wij. Dus jij kan me vast vertellen wat gluten zijn. Zeker. Gluten vinden we in ons graan, zoals in de tarwe, rogge, spelt en gerst. Er zitten overal gluten in. Maar wat zijn gluten dan precies? Gluten zijn twee eiwitten: gliadine en glutenine. Glutenine is een groot en lang eiwit, gliadine een kleiner bolvormig eiwit. Maar wanneer worden het dan gluten? Het worden gluten op het moment dat de eiwitten in aanraking komen met water, dan veranderen ze van vorm, kleven aan elkaar vast en vormen samen lange slierten. En dat kunnen we even gaan doen. Oké. We pakken eerst water en dit gieten we rustig in ons bloemkuiltje. Ja, niet alles tegelijk. Klein beetje achterhouden, zorgen dat het water opgenomen wordt door de bloem. Oh ja, en en dit maakt nu gluten? Hier, nu op dit moment ontstaan er gluten. Ja. En dan mag je je andere hand ook gebruiken. Dan gaan we gewoon wrijven. En waarom doen we dit dan? Het kneden doen we om de gluten sterker te maken. Het begint inderdaad echt meer een geheel te worden. Ja kijk en nu zie je dat die gluten dus echt veel sterker worden. Je kan het veel meer uitrekken. Maar kan ik dan de gluten nu zien? Ja, in principe kan je de gluten wel zien. Kleine strengeltjes en alles wat scheurt…Dit is in principe de glutenvorming die je ziet. Oh die van jou ziet er echt goed uit! Ja en als we deze dus gaan wassen dan houden we op een gegeven moment alleen de gluten over. Wassen? Ja, dat doen we in een bak met water, het zetmeel spoelt eruit en uiteindelijk houd je dan alleen maar gluten over. Oh. Nou ja, kijk wat we nu over hebben, dat zijn eigenlijk alleen nog maar de gluten. Is heel gek, het is net rubber of elastiek of zo.  Moet je eens kijken wat er gebeurt als we er lucht in blazen. Deze hierin? Ja. Oeh! Wow, het is echt net een ballon. Ja, dat is precies wat er ook in het brood gebeurt. Ik zal het je laten zien. Geef me dat brood eens? Kijk, hier zie je alle ballonnetjes in het deeg en dat zijn de gluten die we gemaakt hebben.  En dat zorgt voor een smaakvol, luchtig en heerlijk brood. Oh, dus gluten zorgt eigenlijk voor gebakken lucht? Ja, zo kan je het wel zien ja. Maar goed, wel lekker.

Wat is gluten?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Gluten vinden we in graan. Het zit in bijvoorbeeld pasta, koekjes en brood. Gluten bestaat uit eiwitten, die lange slierten vormen als ze samen met water gekneed worden. Daardoor wordt een brood lekker luchtig.

Eiwitten in granen

De Mensenbieb

Stel je een bibliotheek voor waar verhalen letterlijk tot leven komen. Want hier leen je geen boeken, maar mensen! Bibliothecarissen Roeland en Quinty hebben voor elk kind met een brandende vraag een passend boek ... dat tot leven komt!

Ninthe (11) weet dat ze later waarschijnlijk langer dan 1.90 meter wordt. Hoe vind je broeken die passen? En kan ze dan ooit een vriendje vinden? Maaike is 1.93 meter en kan Ninthe precies vertellen hoe het is om de langste te zijn.

Hoe is het om lang te zijn?

Aftelkalender

In december tellen we af naar het nieuwe jaar! In deze aftelkalender kun je tot 31 december elke dag een vakje openmaken voor een winterse video. Klik op de afbeelding om de aftelkalender te openen. 

Winterse schoolplaat vol verrassingen 

Aftelkalender Nieuwjaar

Nieuw voor primair onderwijs

VO biologie

VO aardrijkskunde

VO geschiedenis

VO Nederlands

Economie VO

Mens en maatschappij VO

Engels VO

VO wiskunde

VO kunst

We zijn er
in Nederland massaal voor gevallen.

Jong, oud, hip, iets minder hip en
hij is nog goed voor het klimaat ook.

Ja, de elektrische fiets is
de beste uitvinding sinds het wiel.

Alleen maar voordelen, toch?

Samen met correspondenten
over de hele wereld onderzoek ik

Natasja Gibbs de productieketen
van dingen uit ons dagelijks leven.

Welke gevolgen heeft
jouw consumptiegedrag
voor de mensen die ze maken?

Deze keer het verhaal achter de accu
van een elektrische fiets.

Ik heb dus vroeger geleerd dat je
batterijen nooit uit elkaar moet halen.

Dat is levensgevaarlijk,
zeiden mijn ouders altijd. Is dat zo?

Ja, is ook zo.
Dus de batterijen

die we nu gebruiken, de meeste wil je
niet helemaal uit elkaar halen.

Dit zijn gewoon twintig
kleine batterijen?
- Soort AA batterijen.

We kunnen in ieder geval
proberen of we een batterij

er uit krijgen. En er
staat natuurlijk ook nog stroom op.

Oh god!
Wat er in de batterij zit...

zijn twee elektrodes die worden
opgerold en dat zit hierin.

Dan komt er nog een vloeistof
in. Nou ja,

en wat connecties komen er aan
en dat is in feite je batterij.

En hier bovenop. dat is
het actieve materiaal in je batterij

en dat is in dit geval een mengsel
van nikkel, mangaan en kobaltoxide.

Lithium. Mangaan, kobalt, nikkel.

Waar komen al deze mineralen vandaan?

Al die mineralen
worden uit mijnen gehaald op
verschillende plekken in de wereld.

Sulawesi. Daar komt
een groot deel van de nikkel

vandaan die nodig is
voor onze e-bike batterijen.

Sulawesi is het op drie na
grootste eiland van Indonesië.

Ooit plunderden Nederlandse kolonisten
het land voor koffie en specerijen.

Tegenwoordig richten wij
en de rest van de wereld onze ogen

op iets anders
wat er in de grond zit: nikkel

De Indonesische regering geeft graag
gehoor aan de oproep van Musk.

Het land is in korte tijd de grootste
nikkelproducent ter wereld geworden.

Op Sulawesi hebben Indonesische
en Chinese bedrijven

een enorm industrieel complex
uit de grond gestampt.

In de provincie Morowali.
Het is bijna een stad op zich.

Twintig jaar geleden waren hier nog
tropisch regenwoud, stranden en koraal.

Nu worden nikkel smelterijen gevoed
door de vele grote en kleine mijnen

die de afgelopen jaren verspreid
door de jungle zijn ontstaan.

Dit is echt huge.

Lokale bewoners raken
door het verdwijnen

van hun visgebied zonder inkomen
en kunnen weinig anders doen,

zegt Mohammed dan werken in de mijnen

of de smelterijen
waar de nikkel wordt verwerkt.

En dat soort werk
is niet zonder gevaar.

Eind vorig jaar gebeurt er een ongeluk
dat internationaal de aandacht trekt.

Uiteindelijk overlijden er 21 mensen.

Tientallen
arbeiders raken zwaargewond.

Voor even is de nikkelindustrie
op Sulawesi wereldnieuws.

Ongelukken
zouden in de doofpot worden gestopt.

Zelfs als er doden vallen. We hebben
Immib, het bedrijf dat dit zou doen,

om een reactie gevraagd,
maar die hebben we niet gekregen.

China is aan het begin van deze eeuw
het eerste land

dat volledig inzet
op elektrische voertuigen,

om minder afhankelijk te zijn
van olieproducerende landen

en om iets te doen
aan de verstikkende luchtvervuiling.

En het plan lukt.

Al snel produceren de Chinezen
op grote schaal batterijen en auto's.

Om aan de groeiende vraag
naar mineralen te voldoen,

besluit de Chinese overheid wereldwijd
aandelen in mijnen te kopen.

En waar China nog machtiger wordt,

is bij de stap daarna: het verwerken
van de mineralen.

En zo krijgt de Volksrepubliek China
bijna de complete wereldwijde

markt van het maken van batterijen
in handen.

Momenteel komt bijna 80%
van alle onderdelen die nodig zijn

voor de accu op je fiets uit China.

Materialen
die je nu uit de mijn haalt,

die kun je
niet meteen in je batterij stoppen,

dus daar moet
nog allerlei verwerking plaatsvinden

om het materiaal geschikt te maken
om in die batterij te gaan.

Dus dat betekent
dat specifiek deze elementen
uit die ertsen gehaald moeten worden.

En dat zijn de processen zoals ze nu
vooral in China gedaan worden, zijn...

vieze processen.
- Vieze processen?

In dat er heel veel energie voor nodig
is, maar ook hele giftige stoffen

en veel extra stoffen nodig zijn
om die mineralen eruit te halen.

In Europa zouden deze processen niet
eens mogen omdat ze te vies zijn.

Milieuwetgeving zou dat niet toestaan.
Dat gebeurt nu dus vooral in China.

De provincie Xinjiang,
het thuisland van de Oeigoeren,

een overwegend islamitisch volk

dat door de Chinese regering
zwaar wordt onderdrukt.

Oeigoeren worden gevangen gehouden
in zogenoemde heropvoedingskampen.

Er zijn sterke aanwijzingen
dat gevangenen worden ingezet

voor dwangarbeid.

Ketens in de klas

Durf jij te kijken achter de schermen van jouw consumptiegedrag? Natasja Gibbs neemt je mee naar de andere kant van de wereld, waar we de échte kosten van onze levensstijl blootleggen. Wie betaalt de prijs voor jouw gemak? Welk effect heeft jouw consumptiegedrag op de mensen die de producten maken? De serie is een samenwerking tussen Human en Omroep Zwart.

Ketens

Vroeger was het vooral iets voor senioren, nu lijkt iedereen er een te hebben: een e-bike. Gemakkelijk in het gebruik en goed voor het klimaat. Natasja Gibbs neemt je mee op een zoektocht naar de schaduwzijde van de elektrische fiets: de productieketen van de accu's. Een cruciale grondstof is nikkel. In de nikkelsmelterijen in Indonesië vallen regelmatig doden en gewonden, en in China zijn er aanwijzingen dat Oeigoeren als dwangarbeider worden ingezet bij het in elkaar zetten van batterijen voor elektrische voertuigen.

Accu's van elektrische fietsen

Als jij jeuk op je hoofd hebt, buig je je arm om even lekker te krabben. Je hersenen sturen via de bewegingszenuw een impuls naar je bicep oftewel de armbuigspier. De spiervezels spannen zich aan, de spier wordt korter en dikker en jouw arm buigt. Een signaaltje naar de tricep zorgt ervoor dat je arm zich ook weer strekt. Zo werken je spieren als één team samen. In totaal heb je meer dan 600 spieren, die allemaal hun eigen functie hebben. Sommige doen hun werk automatisch, zoals voedsel door je lichaam transporteren. En wat dacht je van je hart? Ook dat is een spier, die elke dag duizenden liters bloed door je lichaam pompt zonder dat jij daarover na hoeft te denken. Poe-boem, poe-boem Zo houden je spieren je haast ongemerkt in leven. Lekker bezig, jongens! Als je een spierziekte hebt, is dat niet zo vanzelfsprekend. Terwijl bij gezonde kinderen hun spieren groeien en sterker worden, gebeurt bij jou het tegenovergestelde. Je spieren breken af en komen niet meer terug. Wetenschappers werken hard om spierziektes de wereld uit te krijgen. Als dat lukt, krijg jij zeker een lach op je gezicht - weer 15 spieren aan het werk!

Hoe werken je spieren (niet)?

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

In een gezond lichaam werken je spieren samen als één team. Ze zorgen bijvoorbeeld dat je hart elke dag duizenden liters bloed door je lichaam pompt. Maar als je een spierziekte hebt, worden je spieren steeds zwakker. Er is onderzoek nodig om iedereen met een spierziekte te kunnen helpen.

Clipphanger

We worden meer
en meer op onszelf teruggeworpen.

De Nederlandse politiek
voelt de druk.

De strijdkrachten
moeten op oorlogssterkte komen

en werven als nooit tevoren.

Medialogica onderzoekt
met welk beeld

nieuwe rekruten
worden verleid om te tekenen.

Wat wordt er verteld en wat niet?

Krijgsmachten proberen
om zaken als trauma's, verminking,

het afschuwelijke van de oorlog, om

dat toch een klein beetje buiten
de defensie organisatie te houden.

Eendenloopje

Voor jullie billen.
Hamstring.

Een kantoorbaan.
Dat lijkt me gewoon helemaal niks.

De hele dag op kantoor zitten binnen,
de computer.

Ik wil gewoon bezig zijn
en buiten zijn.

Mijn vader heeft
ook bij defensie gezeten vroeger

en die heeft
ook allemaal leuke verhalen verteld.

Daardoor ben ik ook wel
geïnteresseerd geraakt. Met familie
gingen we altijd soldaatje spelen.

Van die speelgoedgeweertjes
en van die pakjes aan.

Helmpje op.
We gaan voor mijn verjaardag

ook
uit het vliegtuig springen. - Ja.

Dit vind ik een
van de meest kenmerkende reclames

van de periode na de Koude Oorlog.

We kennen dan het beeld van
al die uitzendingen die we gaan doen

in in vreemde landen Afghanistan,
Afrika enzovoorts, enzovoorts.

Cambodja. En dan ontstaat het beeld
van de humanitaire soldaat,

de soldaat die eigenlijk vooral
op deze aarde is om mensen te helpen.

En deze compilatie, waarin nota bene
een Afghaans kind gelijk wordt gesteld

met de watersnoodramp
van 1953.

Ja, ik denk dat je dan heel ver af zit
van wat de krijgsmacht eigenlijk is.

Heel veel van onze militairen die
naar Afghanistan gingen bijvoorbeeld,

zeg maar vanaf 2001
en helemaal vanaf 2006 naar Uruzgan.

En die waren verbaasd dat
ze terechtkwamen in een maatschappij

die gedomineerd werd door geweld.
Wij kennen dat niet meer.

De Nederlandse krijgsmacht is op zoek
naar nieuwe rekruten.

Heel veel rekruten en dat
is al jaren geen gemakkelijke opgave.

Wat is een wapen?
Kan een pen zijn?

Dit vind ik een hele mooie, iets
van deze tijd. Dit is echt iets van...

Na de oorlog in Oekraïne is deze
reclame gemaakt, waarin je ziet dat

de krijgsmacht weer graag terug wil
naar: de krijgsmacht is belangrijk.

De krijgsmacht verdedigt Nederland,
de krijgsmacht verdedigt de NAVO.

Dat is eigenlijk wat je na de Russische
inval in Oekraïne sterk terugziet.

En ja, dan zie je eigenlijk
dat je wordt aangesproken.

Dat jongeren worden aangesproken
op hun verantwoordelijkheid.

Misschien wel belangrijker dan ooit.

Voor alle generaties van nu
en na ons. Wat pak jij op?

Er is een normale
sociologische stelregel die zegt

als het land bedreigd wordt,
dan neemt de werving toe.

Dan komen er meer vrijwilligers
om te vechten voor het vaderland.

Maar het blijkt toch
ongelofelijk lastig

om mensen te motiveren tot een hoge
mate van weerbaarheid in Nederland,

omdat dat veronderstelt
dat je dat hebt meegemaakt.

De eerste naoorlogse generatie wist
waarover we het hadden.

Als we het hadden over weerbaarheid
en over de noodzaak ervan.

In de jaren zestig, zeventig,
de welvaartsstaat.

Waar maken we ons druk nog om?
 

Je kan er een berg beklimmen,
je kan er uit parachute springen,

Je kan uitdagende dingen doen,

dingen die je in de normale
maatschappij nooit gedaan zou hebben.

En dat geeft een vorm
van kameraadschap en bevrediging.

Alsof het een sportclub is,
zou je kunnen zeggen.

Hockey is leuk, voetbal is leuk,
leven is leuk. De boer uit Friesland

ontmoet de rechtenstudent uit Leiden
en die leren dan elkaar kennen.

Dus dat geeft ook meer solidariteit.

Maar leuk?

De krijgsmacht is niet leuk. De krijgsmacht
is een geweldsorganisatie.

Werf je op masculiniteit,

op op mannelijkheid, werf je op
sportiviteit, enzovoort, enzovoort.

Dit is een mix van alles.
Hier zit werkelijk alles in.

En wat ik heel fascinerend vind is
dat beeld wat wordt geschapen

van een soort mountainbikende,
bergbeklimmende,

hulpvaardige club.
Ideale burgers zou je kunnen zeggen.

Of werfje voor een krijgsmacht
die straks naar de oorlog gaat.

Mensen zoals jij.

Het fascinerende is dat je wil
de oorlog in de werving schoonhouden.

Dus je wil net doen
alsof het een leuke club mensen

is die hele leuke wapensystemen kan
bedienen, hightech enzovoort, enzovoort.

En tegelijk in hetzelfde journaal
bijna, zou je kunnen zeggen,

om 20.00u zie je de meest
afschuwelijke, verminkte mensen.

Het zal je opdracht maar zijn.

Aan de ene kant moet je mensen werven
en enthousiast krijgen,

maar als je werkelijk alle risico's
benoemt, dan stoot je ze af.

De verhouding tussen het leger
en de samenleving

is wel op meer punten
een ongemakkelijke.

Wat je eigenlijk doet als maatschappij,
als politiek systeem, als land,

is dat je een klein gedeelte
van je burgers apart zet

om datgene te doen
waar je eigenlijk niks van wil weten.

En dat is geweld toepassen.
Nou, dat vinden wij moeilijk.

Want hebben
we niet een morele verplichting?

Ik was altijd wel een beetje
van stoer Florine.

Als we dan uitgingen bijvoorbeeld,
dan is het van: Florine erbij.

Het is oké als ik naar huis fiets.
Florien fietst mee.

Nou ja, het ging wel iets moeilijker dan
verwacht, dat ik geholpen moest worden.

Dat is wel jammer.

Ik denk dat
vrouwen er heel goed bij passen.

Vrouwen zijn wel over het algemeen
iets minder sterk dan mannen.

En je moet wel hetzelfde gewicht
en alles, dezelfde minimale eisen.

Maar ja, daar moet je
dan maar voor trainen, denk ik dan.

Het is duidelijk
dat het moeilijk is om

het hele verhaal te vertellen
en te doen wat je belooft.

Terwijl het ideaal een inclusief
en divers leger is,

blijft het masculiene beeld
Defensie in de weg zitten.

En dat komt op scherp te staan
nu de wereld grimmiger wordt

en vraagt om
een bepaald soort militair.

Een vruchtbare bodem voor
de krijgsmacht is chaos en geweld.

Ik bedoel maar:
Waarom zou je als een krijgsmacht

nodig hebben als een land
helemaal niet meer bedreigd wordt?

Er is een wat controversiële uitspraak
van een Israëlische collega,

Martin van Creveld,
Die zei ooit van: het beste wat

een krijgsmacht kan overkomen, is dat
het terecht komt in een grote oorlog.

Ten eerste hoef je nooit meer te
discussiëren over het bestaansrecht

van die krijgsmacht,
want het is heel erg duidelijk.

En dan zei er ook bij: Het
is wel fijn als het een tijdje duurt,

want dan raakt
een hele generatie bekend.

Hij zegt Dan raakt een hele generatie
bekend met het fenomeen oorlog.

Keihard. Wat hij zegt. En
het zou ook niet mijn uitspraak zijn.

Maar voor de werving
is het probleem opgelost.

Want je hebt
altijd genoeg militairen.

Medialogica in de klas

Een artikel in de krant, een programma op tv: de media hebben veel invloed op de manier waarop het publiek een onderwerp beoordeelt. Maar in hoeverre zijn de media een betrouwbare gids?

Naar de website van Medialogica

De oorlogsdreiging is terug in Europa en dus breidt Defensie uit, met wel negenduizend mensen per jaar. Hoe vind je nieuwe rekruten voor het leger? Met welke beelden worden zij – voornamelijk pubers – verleid om te tekenen? En met name ook: wat zien we niet? Medialogica duikt in de wereld van de marketing van onze krijgsmacht.

De marketing van onze krijgsmacht

Wie is Albert Camus?

Van Aristoteles tot Kant: grote denkers hebben veel invloed gehad op hoe wij de wereld zien. Maar wat was de kern van hun boodschap? Human heeft het samengevat in mooie, informatieve animaties.

Grote geesten

HUMAN: Grote geesten

Albert Camus (1913-1960) is een Franse filosoof, journalist en schrijver die bekend is geworden door zijn boeken ‘De pest’, ‘De val’ en ‘De vreemdeling’. Hij wordt de filosoof van ‘het absurde’ genoemd.

Albert Camus (1913-1960)

Nieuw voor voortgezet onderwijs

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Schooltv

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!